Decarbonisatie transport: een menukaart met slechts één gerecht?

Opinie: Wim De Wulf, secretaris-generaal van Energia

Verschillende autoconstructeurs in Europa vertragen en herzien hun strategieën als gevolg van een slabakkende marktpenetratie van elektrische wagens en een aantal onzekerheden (prijs, beschikbaarheid van zeldzame metalen, invoerheffingen, trage introductie van laadinfrastructuur enz.) om de deur open te houden voor de productie van nieuwe hybride en thermische wagens. Onlangs heeft de Duitse automobielfederatie VDA de overheid opgeroepen om de steun voor geavanceerde bio- en synthetische brandstoffen te verhogen omdat ze deze noodzakelijk achten om de CO₂-uitstoot van transport, in het bijzonder van het huidige wagenpark, te helpen verminderen. 

Ook op Europees niveau worden, in het kader van de regelgeving rond CO₂-uitstoot voor wagens en vrachtwagens, twee nieuwe en opmerkelijke voorstellen gedaan om de technologieneutraliteit te herstellen:

1. Het fel besproken verbod op nieuwe thermische wagens vanaf 2035 moet genuanceerd worden. Europa laat nog steeds de deur open om thermische wagens na 2035 met ‘CO₂-neutrale brandstoffen’[1] te laten rijden. Ook ons land zou hiermee moeten rekening houden in haar beleidsplannen en in het bijzonder in het Nationaal Energie-en Klimaatplan waarin België een verbod vanaf 2030 voorstelt. Dit is goldplating terwijl net een level playing field met de andere Europese landen moet nagestreefd worden. In een open markteconomie zal innovatie de markt stuwen binnen de door de politiek bepaalde klimaatdoelstellingen, niet door opgelegde technologieën.
2. Er is een groeiend bewustzijn bij beleidsmakers om de CO₂-uitstoot van een voertuig vanuit een globale ‘levenscyclusanalyse (LCA)’ te bekijken en niet meer enkel naar wat uit de uitlaatpijp komt. Immers, CO₂ stopt niet aan de grenzen. Zo gaat de Europese Commissie tegen eind 2025 een methodologie ontwikkelen om de CO₂-emissies op een LCA-basis voor personenwagens te berekenen. Een ‘zero-emissiewagen’ bestaat immers niet in een levenscyclusbenadering!

De sectorfederatie Energia pleit al lang bij de Belgische beleidsmakers voor een diverse energiemix, verschillende keuzes op de menukaart, waarbij alle innovatieve technologieën voor de decarbonisatie van het transport een gelijke kans moeten krijgen: elektriciteit, waterstof alsook koolstofarme en hernieuwbare brandstoffen. Deze brandstoffen zijn bedoeld als aanvulling op en niet als een vermindering van de inspanningen op het gebied van elektrificatie tijdens de overgang naar een duurzame mobiliteit. Ze zijn een efficiënte, betaalbare en sociaal aanvaardbare brug die de overgang van conventionele wagens naar klimaatneutraal transport mogelijk maken. 

Het Belgische wagenpark bestaat uit zowat 6 miljoen auto’s. Lang niet iedereen die een wagen nodig heeft, heeft de mogelijkheid (financieel, infrastructuur enz.) om over te stappen van een thermisch voertuig naar een elektrisch. Koolstofarme en hernieuwbare brandstoffen kunnen meteen ingezet worden en een onmiddellijke bijdrage leveren tot de vermindering van de CO₂-uitstoot van het transport. De emissiereductiedoelstellingen zullen sneller bereikt worden dan een vermindering die louter wordt beoogd via een geleidelijke vernieuwing van het wagenpark. Deze brandstoffen kunnen (nadien) de omslag maken naar moeilijk te elektrificeren transportsegmenten zoals zeevaart, luchtvaart en langeafstandsvrachtwagentransport. 

Hoe kan dit worden versneld? Door een fiscale hervorming met een differentiatie van het accijnsniveau waarbij de accijnzen op het hernieuwbare deel van de brandstoffen tot een minimum worden herleid. Vandaag heeft de geavanceerde biobrandstof HVO[2] (reeds beschikbaar in een aantal servicestations) hetzelfde accijnsniveau als de conventionele diesel waardoor de consument niet wordt aangezet om te kiezen voor deze hernieuwbare brandstof.

De beleidsmakers op Europees en Belgisch niveau riskeren zich vast te rijden en de vergroening van het transport te vertragen door enkel te mikken op één technologie. Als ik op restaurant ga en de menukaart vraag, is de kans groot dat ik ontevreden ben wanneer de kaart enkel maar één gerecht aanbiedt.

[1] De definitie ervan is nog in discussie op Europees niveau
[2] “Hydrotreated vegetable oil” die de CO₂-emissies tot 90% vermindert ten opzichte van conventionele diesel. Dit is een geavanceerde biobrandstof op basis van niet-eetbare planten en delen van voedsel- en voedergewassen (bv. wilg, houtsnippers of stro), vetten (bv. gebruikte frituurolie, dierlijke vetten) of organisch afval