Officiële eerstesteenlegging van nieuwe gevangenis in Antwerpen
Projectconcept zet mensgerichtheid en duurzaamheid centraal
Op dinsdag 20 februari 2024 vond op de Blue Gate-site de officiële eerstesteenlegging plaats van de nieuwe gevangenis in Antwerpen. Dit gebeurde in aanwezigheid van onder meer de staatssecretaris van de Regie der Gebouwen en de minister van Justitie. De bouw van de Antwerpse gevangenis is een nieuwe mijlpaal in de uitvoering van het Masterplan Detentie en Internering in humane omstandigheden en zal de verouderde gevangenis in de Begijnenstraat vervangen.
Mensgericht en modern concept
De nieuwe gevangenis in Antwerpen is aangepast aan het hedendaags detentiebeleid dat het gevangenisleven zo dicht mogelijk tracht te houden bij de ‘normaliteit’ van de buitenwereld. Het ontwerp neemt de vorm en schaal aan van een stad gevuld met gebouwen, pleinen en straten, zonder daarbij de menselijke schaal uit het oog te verliezen. De cellulaire gebouwen bevinden zich op een verhoogd maaiveld en zijn omringd door populieren die de aanwezigheid van de gevangenismuur versluieren.
Deze vorm van humane detentie richt zich op een succesvolle herintegratie van de gevangenen enerzijds en op een moderne werkomgeving voor de medewerkers anderzijds. De gevangenis zal opgesplitst worden in drie entiteiten met plaats voor 440 gedetineerden in totaal: 330 mannen, 66 vrouwen en 44 zorgbehoevenden. Elke entiteit bestaat uit leefeenheden van 22 gedetineerden, hierdoor kan er gediversifieerd worden op maat van de doelgroep om zo de juiste detentie aan te bieden.
Publiek-private DBFM-overeenkomst
De bouwheer van het gevangeniscomplex is de Regie der Gebouwen. Het consortium Hortus Conclusus realiseert dit project aan de hand van een publiek-private Design, Build, Finance en Maintain (DBFM) overeenkomst. Dat wil zeggen dat het consortium instaat voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van de gevangenis gedurende 25 jaar. Deze contractvorm werd al eerder toegepast bij de realisatie van andere gevangenissen zoals die in Dendermonde, Beveren en Leuze-en-Hainaut.
De federale staat betaalt het consortium hiervoor een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding. Na 25 jaar, op het einde van het contract, neemt de gevangenis deze over. Naast het onderhoud levert de private partner ook enkele facilitaire diensten aan de FOD Justitie.
Groene initiatieven
De bouw van de gevangenis zet sterk in op het prefabriceren van allerlei bouwelementen en technieken. Dit resulteert in een efficiënter proces, wat een snellere oplevering teweeg zal brengen. Innovatie en duurzaamheid staan dan ook centraal doorheen de gehele realisatie van het project. Naast het functioneel en compact bouwen zal ook het verbruik beperkt worden door de zorgvuldige keuze van toestellen en het doorgedreven energiebeheer tijdens de exploitatie.
Regen- en grijs water zullen hergebruikt worden en een landschappelijk doordachte infiltratie en buffering zullen mogelijk gemaakt worden door de implementatie van een ringgracht en wadi’s. Het natuurlijke daglicht zal maximaal gebruikt worden en buiten zullen groenzones en -daken aangelegd worden. Waar geen groendak voorzien is, zullen zonnepanelen geplaatst worden.
Bovendien sluit het project ook aan op het lokale warmtenet van de Blue Gate site. Hierdoor zal de gevangenis gebruik kunnen maken van de restwarmte van andere gebruikers. Met deze duurzame inspanningen engageert het consortium zich om met deze gevangenis een BREEAM-score (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) ‘Excellent’ te behalen.
